Sầu riêng – “vua của các loại trái cây” – không chỉ là niềm tự hào của người nông dân Việt Nam mà còn là cây trồng mang lại giá trị kinh tế cao, đặc biệt trong bối cảnh nhu cầu tiêu thụ nội địa và xuất khẩu ngày càng tăng. Để đạt được vụ mùa năng suất, chất lượng trái thơm ngon, việc nắm vững kỹ thuật trồng và chăm sóc sầu riêng là yếu tố then chốt. Dựa trên những nghiên cứu khoa học và kinh nghiệm thực tiễn từ Lâm Đồng – một trong những vựa sầu riêng nổi tiếng, bài viết này sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết, dễ hiểu, giúp bạn tối ưu hóa quá trình canh tác.
1. Tại Sao Nên Chọn Trồng Sầu Riêng?
Sầu riêng (Durio zibethinus) là loại cây ăn quả nhiệt đới được yêu thích tại Đông Nam Á nhờ hương vị độc đáo và giá trị dinh dưỡng cao. Tại Việt Nam, cây đã được trồng từ lâu đời, nhưng chỉ trong những năm gần đây mới được đầu tư bài bản với các kỹ thuật tiên tiến. Nếu áp dụng đúng phương pháp chăm sóc, sầu riêng không chỉ cho năng suất vượt trội mà còn mang lại lợi nhuận cao hơn nhiều loại cây trồng khác như cà phê, tiêu hay cao su.
Ngoài ra, với khí hậu và thổ nhưỡng đa dạng, Việt Nam có lợi thế lớn để phát triển sầu riêng ở các vùng như Tây Nguyên, Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long. Đây là thời điểm vàng để bạn bắt đầu hoặc nâng cấp vườn sầu riêng của mình.
2. Điều Kiện Sinh Thái Phù Hợp Cho Cây Sầu Riêng
Để cây sầu riêng sinh trưởng và phát triển tốt, bạn cần hiểu rõ các yếu tố môi trường lý tưởng:
- Khí hậu: Sầu riêng ưa nóng ẩm, nhiệt độ tối ưu từ 25-30°C, độ ẩm không khí trên 70%. Cây không chịu được khí hậu khô hanh hoặc lạnh dưới 18°C trong thời gian dài.
- Đất đai: Loại đất thịt pha cát, giàu dinh dưỡng, thoát nước tốt và có độ pH từ 5.5-6.5 là lý tưởng nhất. Đất cần gần nguồn nước tưới và có độ dốc dưới 30 độ để tránh ngập úng.
- Lá cây: Lá là “kho dự trữ” chính của sầu riêng, do đó cần giữ cho tán lá xanh tốt để cây khỏe mạnh. Nếu lá rụng nhiều, cây dễ suy yếu, thậm chí chết.
- Mùa mưa: Trong giai đoạn trái chín, mưa nhiều có thể làm thịt trái nhão, giảm chất lượng. Do đó, cần quản lý tốt hệ thống tưới tiêu.
3. Kỹ Thuật Trồng Sầu Riêng Đạt Hiệu Quả Cao
3.1. Chọn Giống Và Chuẩn Bị Cây Con
- Giống tốt: Các giống phổ biến như Monthong, Ri 6 hay Dona đều có ưu điểm riêng về năng suất và chất lượng. Chọn cây ghép từ vườn ươm uy tín, khỏe mạnh, không sâu bệnh, cao khoảng 50-60 cm với 2-3 tầng lá cứng cáp.
- Thời vụ: Trồng vào đầu mùa mưa (tháng 5-6) để đất đủ ẩm, giúp cây con bén rễ nhanh. Nếu có hệ thống tưới, có thể trồng sớm hơn vào tháng 3-4.
3.2. Thiết Kế Vườn Và Chuẩn Bị Hố Trồng
- Mật độ trồng:
- Trồng thuần: 8m x 8m hoặc 10m x 10m (125-156 cây/ha).
- Trồng xen: 10m x 12m (70-100 cây/ha) với các cây như cà phê, dừa.
- Chuẩn bị hố: Đào hố kích thước 60 x 60 x 60 cm, để đất phơi ải 15-20 ngày nhằm diệt mầm bệnh. Bón lót mỗi hố 15-20 kg phân chuồng hoai mục, 0.5 kg lân super và 200 g NPK 16-16-8, trộn đều với đất mặt rồi lấp lại trước khi trồng 10-15 ngày.
3.3. Cách Trồng Cây Con
- Đặt bầu cây vào giữa hố, xé bỏ túi nilon, lấp đất ngang cổ rễ và nén nhẹ. Tưới nước ngay sau khi trồng (20-30 lít/hố) và che bóng bằng vật liệu tự nhiên (lá dừa, lưới) để giảm mất nước.
4. Chăm Sóc Sầu Riêng Qua Từng Giai Đoạn
4.1. Giai Đoạn Kiến Thiết Cơ Bản (1-3 Năm)
- Tưới nước: Tưới đều đặn 2-3 ngày/lần trong tháng đầu, sau đó giảm dần khi cây ổn định. Đảm bảo đất ẩm nhưng không úng.
- Tạo tán: Năm thứ 2-3, tỉa bỏ cành yếu, cành mọc lộn xộn, giữ lại 4-6 cành chính phân bố đều quanh thân để vườn thông thoáng.
- Bón phân:
- Năm 1: 0.3 kg NPK 18-11-5/gốc, chia 3-4 lần bón.
- Năm 2-3: Tăng dần liều lượng lên 0.5-1 kg/gốc, bổ sung 5-10 kg phân hữu cơ mỗi năm.
4.2. Giai Đoạn Kinh Doanh (Từ Năm 4 Trở Đi)
- Tỉa cành: Sau mỗi mùa thu hoạch, cắt bỏ cành sâu bệnh, chồi vượt để kích thích cây ra đợt lá mới.
- Bón phân:
- Đầu mùa mưa: 1-2 kg NPK 15-15-15 + 10 kg phân hữu cơ/gốc.
- Khi ra hoa: Bổ sung kali và magie để tăng tỷ lệ đậu trái.
- Khi trái lớn: Dùng NPK 12-12-17 để nuôi trái.
5. Phòng Trừ Sâu Bệnh Hiệu Quả
5.1. Bệnh Thối Rễ Và Xì Mủ (Do Nấm Phytophthora Palmivora)
- Triệu chứng: Rễ non thối, vỏ thân gần gốc chuyển nâu, chảy nhựa hôi, lá vàng rụng.
- Phòng trừ:
- Cạo sạch vết bệnh, bôi thuốc chứa Fosetyl Aluminium hoặc Metalaxyl.
- Phun toàn cây bằng Phosphorous acid kết hợp chế độ dinh dưỡng cân đối.
- Thoát nước tốt trong mùa mưa, tránh trồng quá dày.
5.2. Bệnh Thối Hoa Và Rụng Hoa
- Triệu chứng: Hoa nâu đen, thối từ vỏ bao quanh vào cánh hoa, dẫn đến rụng.
- Phòng trừ:
- Tỉa cành thông thoáng, loại bỏ hoa bệnh.
- Phun thuốc Zineb 20% + Bordeaux 45% hoặc Benomyl 10% khi hoa sắp nở.
5.3. Nhện Đỏ
- Triệu chứng: Lá vàng, rụng sớm do nhện chích hút nhựa.
- Phòng trừ: Phun nước tạo ẩm trong mùa khô, dùng thuốc Hexythiazox hoặc Propargite khi mật độ nhện cao.
6. Thu Hoạch Và Bảo Quản Sầu Riêng
- Thời điểm thu hoạch: Sau 100-120 ngày từ khi đậu trái (tùy giống), khi vỏ trái ngả vàng nâu, cuống khô và có mùi thơm đặc trưng.
- Cách thu hoạch: Dùng kéo cắt cuống, tránh làm rụng trái gây dập.Thu hoạch vào sáng sớm để trái tươi lâu.
- Bảo quản: Để nơi thoáng mát, nhiệt độ 15-18°C, độ ẩm 85-90%, có thể giữ tươi 3-4 tuần.
7. Mẹo Tăng Năng Suất Từ Chuyên Gia
- Xử lý ra hoa nghịch vụ: Xiết nước 20-30 ngày trong mùa khô để kích thích cây ra hoa đồng loạt.
- Kiểm soát dinh dưỡng: Bổ sung vi lượng như Bo, Zn khi cây ra hoa để tăng tỷ lệ đậu trái.
- Quản lý vườn: Luôn vệ sinh vườn, tiêu hủy tàn dư thực vật để giảm nguồn bệnh.
8. Kết Luận
Trồng sầu riêng không chỉ là một nghề mà còn là nghệ thuật đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên nhẫn. Với các kỹ thuật được trình bày trên, bạn hoàn toàn có thể xây dựng một vườn sầu riêng xanh tốt, cho trái to, cơm dày, hương vị đậm đà. Hãy bắt đầu ngay hôm nay để nắm bắt cơ hội từ “vàng xanh” của nông nghiệp Việt Nam!
Lưu ý: Để cập nhật thêm thông tin mới nhất, bạn có thể theo dõi các trang khuyến nông uy tín hoặc liên hệ chuyên gia địa phương. Chúc bạn mùa màng bội thu!
