Bộ Tài chính Việt Nam vừa đưa ra đề xuất không tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các sản phẩm rượu bia lên 100%, một quyết định gây nhiều tranh luận trong bối cảnh xã hội hiện tại. Hiện nay, thuế tiêu thụ đặc biệt đối với rượu bia đang dao động từ 35% đến 65%, tùy thuộc vào nồng độ cồn. Đề xuất này nhấn mạnh việc giữ nguyên mức thuế hiện hành, nhằm duy trì sự cân bằng giữa các mục tiêu kiểm soát tiêu dùng và hỗ trợ ngành công nghiệp đồ uống.
Tác Động Kinh Tế
Trong những năm gần đây, ngành công nghiệp rượu bia đã trở thành một trong những lĩnh vực đóng góp quan trọng vào ngân sách nhà nước. Việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt lên 100% có thể ảnh hưởng tiêu cực đến doanh thu của các doanh nghiệp sản xuất, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Hiện tại, Việt Nam là một trong những nước có mức tiêu thụ bia cao nhất thế giới, với doanh thu từ thuế rượu bia đóng góp hàng nghìn tỷ đồng vào ngân sách hàng năm.
Theo thống kê, tổng doanh thu từ thuế tiêu thụ đặc biệt đối với rượu bia năm 2022 đạt khoảng 50.000 tỷ đồng. Nếu thuế tăng lên 100%, giá thành sản phẩm sẽ tăng, có thể dẫn đến giảm sức mua, kéo theo giảm doanh thu. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến ngân sách nhà nước mà còn có thể khiến nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn, thậm chí phải cắt giảm nhân công hoặc ngừng hoạt động. Bên cạnh đó, ngành sản xuất rượu bia còn tạo ra hàng triệu việc làm trực tiếp và gián tiếp, từ khâu sản xuất đến phân phối. Việc không tăng thuế sẽ giúp ổn định thị trường, bảo vệ việc làm cho người lao động, đồng thời giúp các doanh nghiệp có thêm nguồn lực để tái đầu tư, nâng cao chất lượng sản phẩm và đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng.
Tác Động Xã Hội
Dù quyết định không tăng thuế tiêu thụ đặc biệt có thể giúp ngành công nghiệp rượu bia duy trì sự ổn định, nó cũng đặt ra thách thức lớn về mặt xã hội. Việt Nam hiện đang đối mặt với vấn đề tiêu thụ rượu bia ở mức cao, đặc biệt là trong giới trẻ. Việc giữ nguyên thuế có thể khiến giá rượu bia vẫn ở mức dễ tiếp cận, dẫn đến nguy cơ gia tăng các vấn đề liên quan đến sức khỏe cộng đồng như tai nạn giao thông, bạo lực gia đình và các bệnh lý liên quan đến tiêu thụ rượu bia.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tiêu thụ rượu bia quá mức là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Mỗi năm, Việt Nam có hàng chục nghìn ca tử vong liên quan đến rượu bia, trong đó phần lớn là do tai nạn giao thông. WHO đã khuyến cáo Việt Nam cần có các biện pháp mạnh mẽ hơn để kiểm soát tiêu thụ rượu bia, bao gồm cả việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt.
Ngoài ra, việc giữ nguyên thuế tiêu thụ đặc biệt cũng có thể làm giảm hiệu quả của các chương trình tuyên truyền về tác hại của rượu bia. Trong khi đó, nhiều quốc gia đã thành công trong việc giảm tiêu thụ rượu bia thông qua việc tăng thuế, điển hình như Thái Lan và Hàn Quốc. Các biện pháp này không chỉ giúp giảm tiêu thụ mà còn tăng nguồn thu cho ngân sách, từ đó có thêm nguồn lực để đầu tư vào các chương trình chăm sóc sức khỏe cộng đồng.
Cân Nhắc Và Giải Pháp
Việc không tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với rượu bia có thể giúp ổn định ngành công nghiệp, bảo vệ việc làm và đóng góp vào ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, để đảm bảo mục tiêu kiểm soát tiêu dùng và bảo vệ sức khỏe cộng đồng, cần có các biện pháp khác bổ sung. Chính phủ có thể tăng cường tuyên truyền, giáo dục về tác hại của rượu bia, đồng thời siết chặt quản lý quảng cáo và bán lẻ rượu bia, đặc biệt là đối với đối tượng trẻ em và thanh thiếu niên.
Ngoài ra, việc nghiên cứu và điều chỉnh mức thuế một cách linh hoạt, dựa trên thực tế tình hình tiêu thụ và tác động kinh tế – xã hội, cũng là một giải pháp cần được cân nhắc. Bằng cách này, Việt Nam có thể đạt được sự cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ sức khỏe cộng đồng, tạo nền tảng cho một xã hội phát triển bền vững.
